Kranenburg: een wijk waar mensen er samen iets moois van maken

Hoe maak je van een oud kazernegebied een toekomstbestendige woonwijk die past bij Harderwijk? Over die vraag ging begin deze maand de participatiemarkt ‘Kranenburg: Bouwen met Buren’. Ondanks de storm die over Nederland raasde, trok de markt ruim 150 bezoekers. Een mooie opkomst. Uit alle reacties blijkt een enorme behoefte aan seniorenwoningen in deze wijk. Maar dat is zeker niet het enige dat ’s middags en ‘s avonds voorbij kwam in alle gesprekken.

Als locatie voor deze interactieve markt koos de gemeente de oude officiersmess, aan de rand van het gebied. Een sfeervolle plek waar bezoekers niet alleen informatie kregen, maar ook zelf hun verhaal konden doen. Dat kan nog steeds trouwens, want op www.kranenburgharderwijk.nl/praatmee kunnen alle inwoners via vragenlijsten hun ideeën en wensen kenbaar maken. Die mogelijkheid is er tot 5 december. Onder de bezoekers van de participatiemarkt waren opvallend veel vijftigplussers. De inbreng van jongeren werd wat gemist. Daarom wil de gemeente de komende tijd op andere plekken nog met hen in gesprek gaan.

Kranenburg was tot in de jaren negentig een belangrijke opleidingsplaats voor militairen. Dat zie je nog steeds terug aan de grote gebouwen, de stormbaan en het sierlijke hek rondom het terrein. Het gebied heeft een heel eigen karakter. Inmiddels is het al jaren in gebruik voor onderwijs en opvang van asielzoekers, maar dat gaat veranderen. De overeenkomst met het COA loopt tot 1 juli 2026, dan wordt de opvang op deze locatie beëindigd. De gemeente wil Kranenburg ontwikkelen naar een woonwijk waar ook ruimte is voor werk, onderwijs, ontspanning, sport, cultuur en natuur. Daar ligt een mooie uitdaging en dat maakt het meedenken van inwoners extra belangrijk.

Dat was ook goed te merken tijdens de participatiemarkt. Nog niet eerder had de gemeente zo’n uitgebreide opzet gekozen. Dit keer geen presentatie in een zaaltje met daarna een vragenronde, maar juist veel meer inzet van digitale middelen in combinatie met gesprek en interactie. In de oude officiersmess (momenteel: de MESS, een culturele broedplaats) hingen overal panelen met tekeningen, foto’s en uitleg. Bijvoorbeeld over de monumentale bomen, de oude gebouwen en alle keuzes in het waterbeheer.

Medewerkers van de gemeente en verschillende adviesbureaus gaven direct antwoord op vragen over het gebied. Plannen zijn er nog niet; alles bevindt zich in een beginstadium. Maar er spelen wel allerlei thema’s, zoals duurzaamheid, mobiliteit, leefomgeving en cultureel erfgoed. Via het scannen van QR-codes konden bezoekers vragenlijsten invullen over die onderwerpen. Ook verzorgden twee oud-militairen aan het begin van de avond een rondleiding op het kazerneterrein, waardoor het verleden – aan de hand van smakelijke anekdotes - weer meer tot leven kwam. In de theaterruimte van de MESS gaf onderzoeker Vita Teunissen van het bureau SteenhuisMeurs uitleg over de historie van Kranenburg en daarmee ook over het verleden van Harderwijk als belangrijke legerplaats.

Christel Vervoort en Niels van Gerven van het adviesbureau Viduro begeleiden de gemeente bij het zogeheten participatieplan. Zij vertelt: ‘Als gemeente kies je vooraf in welke mate je bewoners betrekt bij een nieuwe ontwikkeling. De gemeenteraad heeft bij Kranenburg gekozen voor minimaal raadpleging van de bevolking. Daarmee vraag je inwoners gericht naar hun wensen en ideeën en geef je aan dat je die inbreng belangrijk vindt bij keuzes die je gaat maken.’

Zoveel mensen, zoveel meningen, weet Vervoort. ‘Ik sprak net een man en die wil beslist geen auto’s in die nieuwe wijk, terwijl een ander juist aangaf dicht bij de woning te willen parkeren. Dus dan merk je al direct: als gemeente kun je niet alle wensen een-op-een uitvoeren. Daarom is het juist belangrijk om goed te luisteren naar wat er leeft en alle stemmen mee te laten wegen.’

Namens de gemeente is Gilbert Westerink projectleider van Kranenburg. Hij is een ‘geboren en getogen Harderwieker’ en beschrijft een zekere trots rondom dit project. ‘Het is een bijzondere plek met veel groen en historie, maar ook een plek die nu al gebruikt wordt en waar verschillende belangen spelen. Ik voel dus een sterke uitdaging om er voor iedereen iets moois van te maken.’

Van het huidige gebied is een uitgebreide 3D-presentatie gemaakt, vertelt Westerink. ‘Die kunnen bezoekers bekijken via een interactief scherm, maar ook thuis, via deze projectwebsite. Je wandelt als het ware door het gebied heen en krijgt informatie over gebouwen en belangrijke elementen.’ Bezoekers kunnen ook hun waardering geven voor gebouwen, op de schaal van 1 tot en met 5, legt hij uit. ‘Dat geeft ons een indruk hoe waardevol een object is voor inwoners. Deze officiersmess en het hekwerk om het terrein zijn gemeentelijke monumenten en dus beschermd. Maar bij andere gebouwen moet je gaan kiezen of je die wilt behouden.’

Het onderdeel erfgoed is een belangrijke opgave, maar zo zijn er meer knopen door te hakken. ‘We moeten ook goed nadenken over klimaatadaptie. Dus: hoe voorkomen we wateroverlast bij hoosbuien? Daar richt je de wijk op in. Maar ook parkeren speelt een rol. Willen we auto’s bij huis? Of komen die net buiten de wijk? Zetten we in op deelmobiliteit? Je kunt daar heel verschillend over denken, dus we horen graag de uitgebreide meningen van mensen.’

Ook milieutechnische aspecten spelen een rol, vertelt Westerink. Kranenburg ligt vlak bij het spoor en daar hoort dus een geluidszone bij die direct invloed heeft op woningbouwplannen. Daarnaast is uitgebreid natuur- en bodemonderzoek nodig. Allemaal onderdelen die aan bod komen tijdens de ontwikkeling van het gebied.

Hoeveel nieuwe woningen de wijk gaat tellen, is nog lastig aan te geven, vertelde wethouder Edwin Enklaar tijdens een bezoek aan de markt. 400 woningen? 500? Dat hangt af van alle belangen die meespelen. Wel is duidelijk dat zeker dertig procent van de woningen in de categorie sociale verhuur zal vallen. Enklaar: ‘Er is veel vraag naar sociale huur in Harderwijk en omgeving en we volgen daarin de regionale woonvisie. Maar we letten uiteraard ook op de andere doelgroepen, waaronder starters en senioren.’

Als huidige gebruiker van het gebied zit Landstede MBO als stakeholder aan tafel bij deze ontwikkeling, vertelt Enklaar. Net als Stichting Underground Harderwijk, de organisatie achter de MESS. Landstede huurt nu nog een flink deel van het terrein voor onder meer veiligheidsopleidingen. Enklaar: ‘De school mag wat ons betreft blijven, maar moet wel minder ruimte gebruiken. We hebben aangegeven: maximaal circa 12,5 procent van het gebied. Dat is voor hen puzzelen, maar je kunt ook nadenken over het gedeeld gebruik van bijvoorbeeld speel- en sportvoorzieningen. Zij gaan nu kijken wat er mogelijk is en hun keuze heeft uiteraard invloed op wat wij daar zelf kunnen realiseren.’

De initiatiefnemers van de Knarrenhof® – een woonvorm voor senioren - zitten als ‘participanten’ aan tafel, legt de wethouder uit. ‘We nemen hun wensen dus mee in alle afwegingen. Je ziet het ook terug op deze markt: er is grote behoefte aan andersoortige woningen voor senioren. De Knarrenhof® is een prima concept, maar vereist ook de nodige ruimte. Het vraagt dus echt om een bredere afweging van belangen en mogelijkheden.’

Waar droomt Enklaar van als hij denkt aan Kranenburg over tien, twintig jaar? ‘Met de juiste inrichting kunnen we recht doen aan de historie en het groene karakter van het gebied, maar ook toewerken naar een diverse groep bewoners. Ik hoop op een wijk waar de mensen er samen iets moois van kunnen maken.’